Hà Lê của tuổi 31, một mình vào Sài Gòn, tay trắng, và bắt đầu học hát

Để nói về Hà Lê và HRC, thì có lẽ sẽ có rất có nhiều điều để nói. Sau những tháng ngày du học tại Anh, Hà Lê trở về Việt Nam và cùng những người bạn lên ý tưởng về một không gian nhạc sống – chính là HRC mà các bạn đã luôn ghé qua trong suốt 14 năm qua. Hà Lê với HRC, vừa là một co-founder, vừa là một người bạn thân quen, cũng vừa là một nghệ sĩ mà chúng tôi hết mực tôn trọng. 

Năm 2024 đánh dấu mốc quan trọng trong sự nghiệp âm nhạc của Hà Lê khi anh tham gia chương trình Anh trai vượt ngàn chông gai và đã có những dấu ấn nhất định. “Anh tài” Hà Lê với cá tính âm nhạc khác biệt cùng một giọng ca khó có thể bị nhầm với ai khác đã chinh phục biết bao khán giả. Thế nhưng ít ai biết, hành trình đến với âm nhạc của Hà Lê vốn không dễ dàng. Ở độ tuổi 31, khi nhiều người bắt đầu ổn định, hay có chỗ đứng trong nghề nghiệp, thì dancer Hà Lê bấy giờ, quyết một mình vào Sài Gòn, và bắt đầu học hát. Và ngày hôm nay thật vinh dự cho chúng tôi, trong tháng 12 sinh nhật đặc biệt của HRC, được ngồi tại đây nghe người nghệ sĩ chia sẻ về một hành trình đến với âm nhạc đầy cảm hứng. Mời các bạn, trò chuyện cùng chúng tôi.

HRC: Chào anh, lại được gặp anh trong một sự kiện cuối năm như thế này. Mỗi năm biểu diễn sinh nhật HRC một lần, chứng kiến sự phát triển 14 năm của HRC, anh đánh giá như nào về vai trò của HRC trong cộng đồng âm nhạc indie?

Hà Lê: Đây là nơi khởi nguồn cho rất nhiều trào lưu âm nhạc, và là nơi bắt đầu của rất nhiều ban nhạc, có nhiều người bây giờ đã trở nên thành công. HRC sau 14 năm đã trở thành cái nôi của indie như bây giờ, rất đúng với tiêu chí chơi nhạc sống, làm nhạc sống mà tụi anh mong muốn như những ngày đầu tiên thành lập. Chứng kiến nhiều nghệ sĩ trẻ, khán giả trẻ giờ coi HRC là “thánh đường” của âm nhạc độc lập, anh cảm thấy rất xúc động, cũng rất tự hào. Những người bao năm vẫn luôn ở đây, Đ.A, hay như cả Bình Boo và tất nhiên rồi, rất nhiều bạn bè, nghệ sĩ, khán giả, chúng ta đã ủng hộ nhau, cùng đi qua biết bao ngày hè ngày đông, là một điều rất tuyệt vời.

HRC: Dường như HRC trong lòng anh có một vị trí rất đặc biệt, và quả thật anh cũng có vị trí rất đặc biệt với HRC. Không biết là trong hành trình 14 năm của HRC, anh có nhớ mình đã biểu diễn trên sân khấu này bao nhiêu lần không?

Hà Lê: Anh nghĩ là khoảng chục chương trình rồi. Lần nào diễn ở HRC anh cũng thấy rất cảm xúc. Đặc biệt lần mà anh ra mắt “Ở Trọ”, tháng 7 năm 2020, trên sân khấu ở phía bên trên kia anh vẫn nhớ. Hay như show hôm vừa rồi “Đậu Xanh Cốt Dừa” của Hà Lê Hiệp Lết, rất vui, rất cháy. Anh nghĩ không khí, “vibe” của HRC rất đặc biệt. Đây là lý do mà không chỉ anh mà rất nhiều nghệ sĩ muốn biểu diễn ở HRC. Sân khấu có thể không to, có thể không hoành tráng nhưng đổi lại rất là gần gũi. Đứng phía trên đó, anh có thể chạm được, có thể nhìn rõ từng gương mặt đang ủng hộ mình ở phía dưới. 

HRC: Cộng đồng hiphop dường như đã rất quen thuộc với Hà Lê trong vai trò “dancer”. Từ đâu mà anh lại có sự chuyển mình, rẽ hướng từ một dancer sang một ca sĩ trình diễn? 

Hà Lê: Ngày anh còn nhảy, quả thật là anh đã từng suy nghĩ mình sẽ sống chết với nghề này. Mình sẽ nhảy thật nhiều, rồi đến một giai đoạn nào đó, mình sẽ mở các lớp dạy nhảy, tiếp tục sự nghiệp dancer của mình. Năm 2008 khi anh trở về Việt Nam anh vẫn hoạt động rất tích cực trong cộng đồng hip-hop, mình cũng chơi với các anh em rapper nhiều, LK hay Justatee, các anh em cho anh thấy rất nhiều góc nhìn thú vị trong cộng đồng của mình. Đấy là những cái mình đã tiếp túc từ rất lâu rồi, cho đến khi các chương trình về Rap ra đời, Rap Việt cũng đón nhận được nhiều sự quan tâm, anh mới nghĩ mình có thể cho bản thân mình một cơ hội để thử, là thử viết rap đó. Hồi đấy buồn cười lắm, bài rap đầu tiên của anh là viết để xin lỗi người yêu (cười). 

Viết rap với anh tại thời điểm đấy chỉ là một sở thích của anh thôi, mình thích thì mình viết. Mãi cho đến khi anh vào Sài Gòn, gặp Phúc Bồ và các anh em trong FBBOIZ, thấy các anh em thu âm, sáng tạo trong âm nhạc anh mới thật sự có suy nghĩ: Nếu mình thật sự hoạt động trong âm nhạc thì sẽ như thế nào? Mình có thật sự muốn làm điều này không? Đam mê của mình là gì? Anh đã tự đặt ra cho mình rất nhiều câu hỏi. Và anh đi đến kết luận là mình đã luôn muốn được biểu diễn và ca hát. Mình làm gì cũng được, miễn là việc đó phục vụ cho nghệ thuật. 

Thời điểm đó anh đã 31 tuổi rồi, vừa mới giải thể công ty ở Hà Nội, một mình vào Sài Gòn, không có gì trong tay hết và bắt đầu sự nghiệp lại từ đầu. Anh cũng đã từng thử rất nhiều thứ khác, thậm chí là làm trong ngành bất động sản nhưng rồi mình cũng thấy là đó không phải mình. Chỉ có làm nghệ thuật thôi, anh mới nhìn được bản thân mình trong đó. Và Hà Lê năm 31 tuổi đã quyết định đi học hát, để xem là liệu mình có giọng không, thầy dạy mình có tiến bộ không. Có tiến bộ thì mình tính tiếp. 

HRC: Anh có thể chia sẻ thêm với khán giả về hành trình học hát của mình không?

Hà Lê: Hồi đấy anh khó khăn đến độ còn không đủ tiền đi học hát hết khoá cơ (cười). Anh vẫn nhớ là khóa học kéo dài ba tháng, thì anh chỉ học được đến tháng thứ hai thôi. Việc đi nhảy cũng không thuận lợi, thành ra giai đoạn đó tương đối khó khăn với anh.

Cho đến một hôm có một bên anh từng làm việc cùng liên hệ anh và hỏi anh có muốn tham gia một chương trình này không, cho người không chuyên. Anh đã đi thi thử xem sao, và cũng may mắn vào đến tứ kết, gọi là cũng có một chút thành tựu (cười). Thì đây chính là cột mốc đầu tiên trong hành trình ca hát của anh. 

Khoảng đến tháng 10/2014, anh ra bài Đông Cuối với Phúc Bồ, có thể gọi đây là bài “debut” của anh luôn. Đây là khoảng thời gian anh song hành cùng Phúc Bồ vài năm trong hành trình âm nhạc của mình. Giai đoạn đầu tiên của anh là như vậy, tuy khó khăn nhưng cũng có rất nhiều người trợ giúp. Mình có một ca khúc debut được nhiều người yêu thích, tham gia The Remix mùa đầu tiên, một chương trình cũng rất hot tại thời điểm đó. Từ đó thì anh bắt đầu làm những dự án âm nhạc của riêng mình.

HRC: Rất nhiều nghệ sĩ độc lập đặc biệt là các bạn nghệ sĩ mới thường đối mặt với vấn về là không biết bắt đầu từ đâu, bắt đầu với công việc gì hay phải hỏi ai. Anh đã đi một chặng đường rất dài từ một dancer đến một “anh tài” đa tài như hiện tại. Anh có thể tóm tắt hành trình của mình thành đôi ba lời khuyên cho các bạn nghệ sĩ trẻ không?

Hà Lê: Chặng đường của anh đúng là như vậy, cái gì cũng tự thân tự mình hết. Cả cả đến bây giờ anh có đội ngũ phía sau hỗ trợ và đồng hành, nhưng tất cả câu chuyện về định hướng, về màu sắc âm nhạc của mình, mình là ai trong âm nhạc…tất cả đều là tự mình hết. Và lời khuyên dành cho các em là: Thử chưa chắc đã được, nhưng không thử thì chắc chắn là không bao giờ được. Nên là tất cả những gì mà các em muốn làm, các em đam mê nó hay các em nghĩ rằng mình thích làm, thì các bước đầu tiên là mình phải thử, phải bắt đầu. Nếu mình cứ ngồi nghĩ xem nên bắt đầu từ đâu thì mình sẽ chìm vào trong rất nhiều những lý do của mình. Lời khuyên của anh là hãy đặt ra những mục tiêu và bắt tay vào thực hiện nó. 

Mình bắt đầu luôn từ cái gì? Từ những việc nhỏ nhất. Từ một mục tiêu mình bổ ra một kế hoạch, đâu là điều dễ làm nhất, có thể làm ngay, hãy bắt đầu từ đó. Sau mỗi lần mình “tick” hoàn thành được một việc trong danh sách những việc cần làm, sẽ đến lúc em nhận ra mình đã gần đến đích rồi, gần đến nơi mình muốn đến rồi. Các em phải biết rằng ở những giai đoạn đầu tiên của cuộc chơi, các em sẽ không có nhiều lựa chọn đâu. Nên khi có một hai cơ hội đến mình phải sẵn sàng để nắm lấy. 

Đấy là cách anh đã đi, để đến bây giờ khi nhìn lại anh thấy là mình đã khác ngày xưa rất là nhiều. Trở thành một nghệ sĩ, là một quá trình mình phải tự bươn trong gần 10 năm qua. Và kể cả trong quá trình 10 năm như thế, có những lúc mọi người chưa biết đến mình, nhạc của mình chỉ có một bộ phận nhỏ người nghe, mình vẫn phải tiếp tục, nhất định không dừng lại. 

HRC: 10 năm cho một mục tiêu, anh đã rất kiên trì trong hành trình âm nhạc của mình. Chẳng lẽ không có lúc nào anh nghi ngờ về năng lực, về những lựa chọn của mình?

Hà Lê: Có chứ, ai cũng sẽ có những lúc hoài nghi về bản thân. Đó là điều thường xuyên xảy ra đối với các nghệ sĩ nhưng khi những khoảnh khắc đó đến, hãy suy nghĩ rằng mình sẽ vượt qua được và tiếp tục kiên trì, tìm đến những thứ có thể giúp mình giải quyết những vấn đề mình đang có. Có thể khi mình cố gắng thêm nữa, giai đoạn khó khăn này cũng sẽ qua đi và mọi thứ sẽ ổn hơn.

Mỗi người sẽ có những trải nghiệm khác nhau trong hành trình âm nhạc của mình và một con đường riêng để đi đến thành công. Không có ai giống ai. Em có thể là một người mà em lúc nào cũng được ở trên sân khấu, được biểu diễn nhưng chưa chắc em đã nổi tiếng. Hoặc em có thể là người có rất nhiều người theo dõi trên mạng xã hội nhưng không ai gọi hay thuê em đi diễn cả. Mình sẽ gặp rất nhiều ngã rẽ trên con đường mình đi, mình biết vậy để kiên trì với hành trình mà mình đã chọn. Quá trình mình phát triển sự nghiệp âm nhạc & nghệ thuật cũng giống như mình trồng một cái cây. Mình biết trước rằng sẽ mất rất nhiều thời gian cùng sự chăm sóc để đến ngày cây trổ hoa kết trái. Nhưng đâu phải vì thế mà mình không tưới nước cho cây mỗi ngày. 

Anh sẽ tóm gọn lại chia sẻ của mình với hai từ “tích lũy”. Tích luỹ thật nhiều kinh nghiệm, thật nhiều cơ hội, thật nhiều trải nghiệm của mình với nghệ thuật. Đến một thời điểm thích hợp, cái cây của mình sẽ nở hoa. 

HRC: Em nghĩ rằng lý do mà chúng ta thường bị nản lòng, thất vọng trên con đường mình đi và vì mình nhìn con đường đó một cách quá dài, quá xa xôi, không thấy điểm dừng. Thay vì làm thật nhiều thứ cho 5 năm, 10 năm sau thì chi bằng mỗi một thời điểm, hãy gắng hết sức vì một mục tiêu thôi, thời gian ngắn, mục tiêu nhỏ.

Hà Lê: Anh cũng nghĩ thế, mỗi một việc nhỏ mà mình có thể làm nó thật tốt, nó sẽ đem lại cho mình nhiều hưng phấn, để từ đó mình tiếp tục hoàn thành những việc khác. Điều đó sẽ phần nào giúp mình tự tin hơn vào bản thân và để khi mình nhìn tổng quan kế hoạch dài hạn của mình, mình sẽ biết trong cả quá trình dài sẽ có những đoạn mình không được phong độ cho lắm hay có những thứ xảy ra không đúng ý mình thì mình cũng sẽ đón nhận một cách bình tĩnh. Vì mình hiểu đó chỉ là một phần không thể thiếu của cuộc chơi.

HRC: “Indie” thực tế chỉ nói về cách làm nhạc chứ không dùng để phân biệt thể loại nhạc. Vậy nên để bàn về nghệ sĩ độc lập, có lẽ “bản sắc” là cái mà chúng ta cần phải nói đến. Cá nhân em thấy anh là một nghệ sĩ rất trung thành với bản sắc của mình, dù là tác phẩm tự sản xuất hay những bài cover trên sân khấu ATVNCG em vẫn nhìn ra cá tính riêng của anh.

Hà Lê: Thế theo em anh là nghệ sĩ indie hay mainstream? (cười)

HRC: Mình có thể vừa indie vừa mainstream mà đúng không ạ (cười). Như anh chia sẻ anh độc lập trong việc làm nhạc, trong tư duy âm nhạc, trong việc quyết định định hướng âm nhạc của chính mình và không hề bị chi phối hay quản lý bởi bất kỳ label nào. Em nghĩ có một cái chúng ta cần làm rõ, âm nhạc “indie” không đồng nghĩa với “low-key”, hay khó nghe, ít người nghe. Trên thế giới chẳng phải có rất nhiều nghệ sĩ indie nổi tiếng toàn cầu, diễn trên nhiều sân khấu lớn nhưng vẫn giữ được “chất indie” của mình đó thôi!

Hà Lê: Đấy, vậy mà anh không được mời diễn ở bất kỳ show indie nào! Nên anh vẫn cứ phải tích cực lui đến HRC mãi thôi (cười). Trong cộng đồng hiphop thì anh có thể tự tin mình là một phần của cộng đồng. Nhưng khi bàn đến cộng đồng indie thì bản thân anh cũng không dám chắc chắn (cười).

HRC: Dù là hiphop, indie hay bất kì một cộng đồng nào, trên sân khấu vài trăm khán giả hay hàng nghìn fan hâm mộ, Hà Lê vẫn luôn là một nghệ sĩ rất nhất quán trong màu sắc âm nhạc và cá tính biểu diễn. Anh đã làm như thế nào, để duy trì cá tính của mình như vậy?

Hà Lê: Đây không phải một chuyện một sớm một chiều. Cũng có thể có những tài năng thiên bẩm, họ cất lời lên cái là mình thấy được sự đặc biệt ngay. Bản thân anh một phần cũng may mắn vì mình có một chất giọng nghe khá lạ tai. Nhưng tất nhiên để biết được sự đặc biệt trong chất giọng của mình, anh đã phải trải qua quá trình tập luyện rất nhiều, hát rất nhiều, thử rất nhiều thể loại để tìm ra những âm sắc khác nhau trong giọng ca của mình. Chia sẻ thật lòng thì anh không phải là người chơi nhạc cụ, nhạc cụ anh chơi chính là dây thanh quản của mình vậy nên mình phải cố gắng làm sao sử dụng nó một cách nhuần nhuyễn và tạo cho nó nhiều điểm khác biệt. 

Quá trình tìm bản sắc cá nhân khó mà đến nhanh được lắm, ai cũng sẽ được truyền cảm hứng bởi một ai đó khác, như với anh là Justin Timberlake, Michael Jackson…Ở giai đoạn đầu mình có thể giống người này giống người kia. Dần dần từ những cái đó mình mới chắt lọc lại được. Mình mới biết nghe lại, quan sát chính sự thể hiện của mình, cái chất của mình, xem nó có bị trùng lặp với ai khác để có phương án xử lý lại tốt hơn, phù hợp với bản thân mình hơn.  Nghệ sĩ chúng ta có thể lấy cảm hứng từ chỗ này chỗ kia, nhưng đừng sao chép, biến cái của người khác thành của mình. Vậy nên ngoài việc tập trung vào âm nhạc của mình, mình cũng phải chịu khó quan sát xung quanh, tôn trọng những người đi trước mình. 

Có một cái nữa là mình cũng cần phải luôn cập nhật xu hướng phát triển của âm nhạc. Âm nhạc nói chung đang thay đổi với một tốc độ rất nhanh. Có thể đến một lúc nào đấy nó sẽ đạt đến đỉnh của nó, rồi lại quay trở lại với những gì nguyên bản hơn. Việc sở hữu một “chất riêng” trong một thời đại có quá nhiều cá tính như bây giờ là một việc rất khó. Vậy nên chỉ bằng việc bộc lộ cá tính của mình một cách “raw” (thuần tuý) nhất đôi khi cũng chưa đủ. Chúng ta nên vạch rõ quá trình: Quan sát xung quanh, chắt lọc những gì phù hợp nhất cho mình và không ngừng tập luyện – tự vấn tự phê bình rồi lại tự rút ra và tiếp tục tập luyện. 

HRC: Series này của chúng ta có tên là indie-credible sound, một sự chơi chữ giữa hai từ “indie” và “incredible”. Nãy giờ chúng ta đã có rất nhiều trò chuyện thú vị về âm nhạc, và em rất mong có thể đúc kết lại với một câu hỏi: Với anh, tính “incredible” của âm nhạc indie là cái gì?

Hà Lê: Một sự chơi chữ rất hay (cười). “Incredible” trong indie trong quan điểm của anh chính là tiếng lòng của mỗi nghệ sĩ. Các bạn sáng tác, viết nhạc rất là thật: Thật thà trong cảm xúc, trong những cách thể hiện. Nhiều nghệ sĩ khi biểu diễn có thể không dùng quá nhiều kỹ thuật nhưng cảm xúc là cái người nghe có thể cảm nhận rất rõ. Anh đặc biệt thích tính lãng mạn trong nhiều tác phẩm indie. Mong là mọi người sẽ giữ được sự long lanh, sự lãng mạn đó.

HRC: Cảm ơn anh với những chia sẻ vừa rồi cũng như tình cảm anh dành cho HRC trong suốt 14 năm qua. Chúng ta đã 14 tuổi rồi anh ơi. Anh có lời chúc nào gửi cho người bạn nhân dịp tuổi mới không?

Năm thứ 14 rồi những người anh em của tôi ơi!!! Xin chúc cho HRC một tuổi mới thật nhiều năng lượng, luôn luôn ngập tràn trong tiếng hò reo, tiếng vỗ tay. Chúc cho HRC, 27/52 Tô Ngọc Vân của chúng ta sẽ có thật nhiều những kỷ niệm đẹp trong dịp sinh nhật này. 

Cảm ơn anh với những chia sẻ vừa rồi.